19 Mart 2007 Pazartesi

300 Spartalı tarihe nasıl geçti, nasıl geçecek?




Cuma günü vizyona giren 300, Amerika'da vizyona girdiği hafta gişe rekorları kırdı. Bizde de ilgiyle karşılandı. (Aslında rakamlar henüz açıklanmadı, basının gösterdiği ilgiye dayanarak böyle söylüyorum) Bu hafta çeşitli sitelerden okuduklarım nedeniyle 300 filmine farklı bir açıdan bakalım istedim.


300 Filmi Frank Miller'in aynı adlı çizgi romanından filme uyarlanmış ve M.Ö. 400'lerde geçen Thermopylae savaşında yaşanmış bir hikayeye dayanıyor. Pers ordusunun işgali karşısında Yunanistan'da her biri ayrı bir şehir devlet olan krallıkların birlik olup ordu toplaması biraz vakit alıyor. Malum, antik Yunan'da demokrasi var. Senatolar toplanacak, oylama yapılacak vs. vs. Kahramanlıkları ve savaşkanlıkları dillere destan olan Spartalılar'ın meclisi de savaşa ordu gönderme kararı almada gecikince, Sparta kralı Leonidas, daha fazla bekleyemeyiyor ve en iyi 300 askerini yanına alıp "korumalarımla yürüyüşe çıkıyorum" diye çekip gidiyor. Tabii ki savaşa... İşte film, Leonidas ve 300 askerinin, çok kritik bir dağ geçidini tutup, Pers kralının 2 milyonluk ordusuna kafa tutmasını anlatıyor. SPOILER UYARISI Filmin sonunda tahmin edeceğiniz gibi, 300 kişi ile ancak 5 gün Pers ordusunu oyalayabiliyorlar. Tarihi kaynaklara göre Yunan devletleri ordu gönderiyor ve Pers ordusunun işgali önleniyor. Filmin sonunda burası gösterilmiyor, buraya atıfta bulunuluyor.

Leonidas ve 300 askerinin yaptığı "kamikaze"lik, Herodot tarihinde yazıyor. Bu hikayeyle ilgili 1962'de çekilmiş bir film de var. Bana göre kahramanlıktan çok bir delilik destanı. Fakat kabul etmek gerekir ki bu tür hikayeler, destanlar sinema için harika malzemelerdir. Aksiyonsa aksiyon, duyguysa duygu, coşkuysa coşku alabildiğine. Konumuz olan 300 filminde de dalavereci politikacı, aşık ve mağrur eş, vefakar silah arkadaşı gibi yan karakterler var. Başından sonuna kadar iyinin iyi, kötünün kötü olduğü siyah-beyaz bir dünyayı izliyoruz. Siyah-beyaz dünya benzetmesi yerinde oldu galiba. Çünkü film, çizgi roman tadını vermek için siyah-beyaz tonlarda, yüksek kontrastlar kullanılarak yapılmış. Filmde neyin ne renk olduğunu hatırlamıyoruz, sadece Spartalı askerlerin kıpkırmızı pelerinleri renkli...
Bol aksiyon ve kan gördüğümüz filmin müzikleri de amiyane tabirle "gümbür gümbür". 100 dakika boyunca masal diyarında bir kahramanlık hikayesini görsel ve işitsel bir şölen eşliğinde "yaşıyoruz". Eh, sinema dediğimiz de budur zaten...

BİR FİLMİ CİDDİYE ALMAK
300 gösterime girer girmez İranlılar tepki gösterdi. Filmde Pers kralının hilekar, rüşvetçi ve mistik görünümüne karşı, Batı dünyasını temsil eden Spartalılar'ın soğukkanlı, vatansever ve kahraman halleri İranlılar'ı rahatsız etti. Bunun Bush'un Ortadoğu'ya açtığı savaşın gerekçelerini haklı göstermek için hazırlanmış bir kılıf olduğunu söyleyenler var. Türkiye'den gelen tepkilerdeyse Spartalılar'ın zayıf asker ya da çocukları aralarında barındırmamaları nedeniyle bir nevi Neonazi propogandası sayılabileceği bile vardı.

Ben bu tepkileri biraz abartılı buluyorum. Söylediklerinde gerçeklik payı vardır ya da yoktur. Ama tepki gösterilen şey neticede sadece bir film. Yönetmeninin ve senaryo yazarının zihnindeki bir fantezi. Bize asla "tarih böyleydi" diye kabul ettirmeye çalışmayan, aksine gerçeklikten alabildiğine koparmaya çalışan bir kurgusal eser. Bence bir film izleyip ya da bir kitap okuyup, eser sahibine (yazar, yönetmen, oyuncu vb.) "bize bunu nasıl yaparsın, nasıl söylersin" diye çıkışmak çok çocukça. Çünkü okuduğunuzu ya da izlediğinizi gerçeklerle karıştırdığınızı, ayırt edemediğinizi gösterir. Ha Elif Şafak'a "senin roman kahramanın böyle böyle diyor, öyleyse yazar olarak sen bizi aşağılıyorsun" demişsiniz, ha Mel Gibson'a filmindeki kötü karakter yüzünden "sen filminde Museviler'i aşağılıyorsun" demişsiniz, ha Borat'ın maceraları yüzünden "sen bir ulusun onuruyla oynuyorsun" demişsiniz. Yapmayalım... Hepsi birer kurgu, hepsi birer fantezi. Eser sahibi gerçekte kendi düşüncelerini ya da siyasi görüşünü yansıtmış olabilir, dolaylı yollardan mesaj vermek istemiş olabilir. Fakat hikaye dediğimiz şey sembollerle yüklüdür. İyi adam ve kötü adam olmadan hikaye olmaz. Kabul edelim ki en güzel hikayelerde de kötü adamlar (düşmanlar) o toplumdan olmayanlardır. Gerçek hayatta öcüler aramızda yaşar. Ama bunu bilmek de, bununla mücadele etmek de çok acı vericidir. Bu yüzden hikayelerdeki öcüler hep dışarıdan gelir, hep başkalarıdır. Tıpkı bazı devlet başkanlarının şu anda kendi toplumlarına empoze etmeye çalıştığı gibi...

Hikaye ile gerçeği karıştırmayalım. Gerçeklerden yola çıkarak çok güzel hikayeler yaratılabilir. Fakat bir hayalden yola çıkılarak gerçeklik yaratmak... Pek iyi bilmiyorum ama buna ideoloji deniyor galiba... Hani olmayan bir şeyi herkes varmış gibi algılıyor ve öyle davranıyor ya...

300 SPARTALI'DAN NE ÖĞRENEBİLİRİZ?

Ben kendi adıma filmi çok beğendim ve bir sinema (kurgu) klasiği olabilecek bir yapıt olarak görüyorum. Bu filmden çıkardığım sonuçlara gelince:

* Filmde Spartalılar kendi kültürüne yabancı toplumlara "barbar" diyor. Aynısı bizim için de geçerli olduğuna göre (sözlüğümüzdeki "gavur" vb. ifadeleri hatırlayalım), kimsenin kimseye barbar ya da gavur demesiyle kimse barbar ya da gavur sayılamaz. Başka ülkeleri ve toplumları tanımadan haklarında yargıya varmak, içe kapalı bir toplumda yaşamak dünyaya at gözlükleriyle bakmayı sağlıyor...

* Rüşvet ve ihanet hep vardı, hep var ve hep var olacak...

* Yunan yarımadasındaki toplulukların genel adı Greek (Yunan) olmasına rağmen kendilerini Spartalılar, Thespialılar, Atinalılar diye ayırmaları ya da Greek olarak adlandırmaları tamamen ne zaman işlerine nasıl gelirse öyle oluyor. Benzer durumlar Araplar ve Türkler için de geçerli. Bir Arap ne zaman Iraklı, ne zaman Arap oluyor? Lübnanlı Hıristiyan Arap ile müslüman Arap arasındaki fark nedir (genler değil)? Bizler kendimizi ne zaman Türk, ne zaman Boşnak, Çerkez, Laz vb. olarak tanımlıyoruz? Milliyetçilik ve kimlik konusunda biraz daha derin düşünmek gerekiyor...

* İyi bir hikayeniz varsa, reytinginiz asla düşmez... Leonidas antik Yunan döneminde de popülerdi, 1962'de de popülerdi, 2007'de de popüler...

* İyi bir film, iyi bir hikayeye dayanır, görsel işitsel malzemeyle desteklenir. Oliver Stone'un Colin Farrel'lı, Anthony Hopkins'li, Angelina Jolie'li ve Val Kilmer'lı Büyük İskender'ine karşılık, görece genç yönetmen Zack Snyder ve genç oyuncu Gerard Butler'lı 300 filmi, bence daha avantajlı durumda. Oliver Stone'u geçtiğimiz yıllarda Büyük İskender filminden dolayı yerden yere vurdular. Film kötü değildi, yine de izleyicinin damağında hoş bir tad bırakamadı. Oysa söylenecek tek bir şey vardı: "Oliver abi, hikaye biraz dağılmış..."


300 Filmi hakkında ayrıntılı bilgiyi buradan alabilir, fragmanını buradan izleyebilirsiniz. Film müziklerini beğenen rockseverlere de duyuralım, müzisyen Tyler Bates, filmde vokal yapan İranlı sanatçı Azam Ali'yle bir rock albümü hazırlıyormuş. Bu baharda piyasaya çıkacakmış...

2 yorum:

Adsız dedi ki...

teşekkürler. hele şükür biri filmin ve benim derdimi anlatabildi... İlber ortaylıdan en niteliksiz sinema yazarına kadar herkes ortaya yorumlar savurdu. ama maalesef çok azı frank miller tarzı çizgi romanı biliyor yada çizgi romanı sanat olarak görüyor. seninde belirttiğin gibi gayet rahat izl

Adsız dedi ki...

teşekkürler. hele şükür biri filmin ve benim derdimi anlatabildi... İlber ortaylıdan en niteliksiz sinema yazarına kadar herkes ortaya yorumlar savurdu. ama maalesef çok azı frank miller tarzı çizgi romanı biliyor yada çizgi romanı sanat olarak görüyor. seninde belirttiğin gibi gayet rahat izlenilebilir tarihi aksiyon.filmde devler var diye de tarihe ihanet demek eksik. koskoca internette bu yazıyı gördümya artık rahat uyurum olayı çok boyutlu ele alman ve ırklar ayrımına değinmen harika. Teşekkürler

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails